Inleiding

Nintendo was anno 1990 ’s werelds grootste consolebouwer. Het enorme succes van de Nintendo Famicom legde het bedrijf geen windeieren. Onder de naam Nintendo Entertainment System (NES) wist de console ook in Europa en de VS hoge ogen te gooien. Met bijna 62 miljoen verkochte consoles was de Famicom de absolute en onbetwiste winnaar van de 3de generatie spelcomputers en liet concurrenten als Atari en Sega ver achter zich.

In 1990 bracht het bedrijf haar langverwachte opvolger uit. Deze Super Famicom kon met 50 miljoen verkochte exemplaren het succes van haar voorganger niet evenaren, maar was desalniettemin ook een groot succes voor de speelgoedmaker. De spelcomputer wordt tot op de dag van vandaag tot een van de beste consoles ooit gerekend en wordt met name geroemd om haar revolutionaire games als Zelda, Mario Kart en Donkey Kong, die sindsdien vele iteraties kenden. Daar waar de Famicom en Super Famicom grote bekendheid genieten, werden ook twee varianten van de deze console ontwikkeld waar velen, zeker buiten het Japanse thuisland, geen notie van hebben genomen.

Famicom Box

In 1986 introduceerde Nintendo in Japan de Famicom Box. Een grote zilverkleurige metalen box, met aan de voorzijde gefreesde gleuven, waarin de verschillende cardridges prijkten. De Famicom Box was geen consumentenproduct. Zij was primair bedoeld voor winkels die de box als een soort demo-model konden gebruiken. Hij werd niet verkocht, maar kon door winkels en andere bedrijven gehuurd worden van Nintendo. De spelcomputer werd normaliter niet verkocht en bleef dus eigendom van de speelgoedmaker.

Jukebox

De Famicom Box had in essentie identieke hardware en mogelijkheden als een reguliere Famicom, echter maakte het mogelijk dat snel gewisseld kon worden tussen vijftien fysiek verschillende spellen. Het liet spelers daardoor makkelijk en snel verschillende games uitproberen, zonder dat winkeliers de moeite namen om fysiek de games elke keer te wisselen. Daarnaast bespaarde de box ruimte aangezien het voorkwam dat winkeliers meerdere Famicoms moesten installeren, waarop de verschillende games draaiden. De games op de Famicom box stonden niet op een aparte harde schijf, maar zaten fysiek in de game-wisselaar. Je selecteerde de game die je wilde spelen, en het apparaat wist de juiste cartridge te benaderen. Het was daarmee een soort Jukebox voor games.

De cartidges waren vergelijkbaar met de degene die aan consumenten verkocht worden, maar niet identiek. Winkeliers konden dus niet simpelweg, als er nieuwe games uitkwamen deze vervangen door consumenten-varianten. Gelukkig bleef Nintendo door het verhuurmodel de console wel goed ondersteunen.

Famicom Box in gebruik

Op afbeelding 2 is zichtbaar dat er twee controllers en een light gun (zapper) aangesloten konden worden op de box. De draden gingen via gaten aan de voorkant van de box naar binnen, waardoor de controllers niet door de gebruiker verwijderd konden worden; waarschijnlijk om diefstal te voorkomen. Opvallend detail is dat de controllers geen Famicom controllers waren, maar NES-controllers. De reden hiervan is onbekend, maar waarschijnlijk vond Nintendo de controllers van de NES ‘cooler’ ogen. Ook het uiterlijk van de box had generlei referentie tot de Famicom.

De Famicom box kon aangesloten worden op een additionele ‘coin box’. Door geld hierin te gooien konden gamers een bepaalde tijd spelen. Daarmee werd de Famicom box ook interessant voor arcadehallen, snack bars en winkelcentra.

De Famicom box was niet het enige multigame-systeem waarop NES-games konden worden uitgeprobeerd. Ook Sharp, bekend van de Twin-Famicom, bracht het Famicomstation uit. Deze was identiek aan de Famicom box, maar stond op vier metalen haarspeld-poten (Afbeelding 1).

Super Famicom Box

De Super Famicom box had veel overeenkomsten met diens voorganger de Famicom box. Het was ook een multigame systeem, waarmee de gamer verschillende games op 1 systeem kon spelen zonder iedere keer fysiek een nieuwe cartridge in de console te hoeven steken.

Uiterlijk

Er is echter ook een duidelijk verschil. De Super Famicom box mag, anders dan diens voorganger, gezien worden. De Famicom Box was een onooglijk apparaat. Functioneel tot op het bot, maar geen machine die het oog streelt. De Super Famicom box daarentegen is een stuk aantrekkelijker vormgegeven. Hij heeft een mooie zwarte kleur met een subtiele tint van antraciet. Aan de linkerzijde van de voorkant is een gat gefreesd waar zichtbaar de SNES-controllers in bewaard kunnen worden. Ze zijn daardoor altijd binnen handbereik en als je er even genoeg van hebt kun je de controllers gemakkelijk opbergen. Geen last meer van een lelijke dradenbrei. En dat is nodig ook, want hoewel het reguliere SNES-controllers betreft, zijn de draden een stuk langer dan van de reguliere SNES.

Het is überhaupt opvallend dat men voor reguliere SNES-controllers heeft gekozen, aangezien de console exclusief werd verkocht voor de Japanse markt. Je zou derhalve verwachten dat de Super Famicom Box zou beschikken over Super Famicom Controllers in plaats van diens Europees-Amerikaanse variant. De reden is waarschijnlijk dat de SNES-controllers beter pasten bij de esthetiek van de box. Heel anders dan het schreeuwerige wit en rood. De kleuren waarin de reguliere Super Famicom prijkt. Smaken verschillen, maar voor een Europese consument zal zowel de reguliere SNES als de Super Famicom box er meer ingetogen en degelijk uitzien dan het speelgoedachtige uiterlijk van de Japanse Super Famicom.

Verschoven doelgroep

Anders dan diens voorganger werd de Super Famicom Box verkocht in plaats van verhuurd. Het was echter net als de Famicom Box geen consumentenproduct. Men bleef de pijlen richten bedrijven. Door zijn strakke uiterlijk, de populariteit van de consumenten Super Famicom en het feit dat bedrijven zelf eigenaar waren van de spelcomputer werd hij wel aantrekkelijker voor een bredere markt. Met name hotels sprongen hierop in. Zij zagen het aanbieden van de console als premium service voor op de wat luxere hotelkamers of leverden de console als optie bovenop de reguliere kamerprijs. Ook kon de Super Famicom Box, net als diens voorganger, geleverd worden met een ‘coin box’, waardoor het voor hotels uit het minder hoge segment ook lucratief was om de Super Famicom Box op hun kamers te plaatsen. Goedkoop was het echter niet. Een 100-yen munt (80 eurocent), stond garant voor slechts 5 minuten spelplezier. Maar weinig hotels maakten gebruik van de optionele ‘coin box’. Het incasseren van het (klein)geld van de verschillende hotelkamers was in de grotere hotels een flinke exercitie, waardoor de kosten en het ongemak niet opwogen tegen de baten.

Verdienmodel

Het nieuwe verkoopmodel van de Super Famicom box had ondervoorziene gevolgen voor de verkoop van cardridges. Bij diens voorganger dwong de maandelijkse huur de klanten om de console veel te gebruiken. Nintendo ondersteunde dat door er zorg voor te dragen dat te allen tijde de laatste games voor de Famicom Box beschikbaar waren. Aangezien de Super Famicom Box werd verkocht in plaats van verhuurd, werd de noodzaak om de console te blijven ondersteunen met nieuwe games door Nintendo minder gevoeld. Er was immers al voor de console betaald. Ook het feit dat de console veelal in hotels werd geplaatst droeg hieraan bij. Als demo-model in winkels was de primaire functie van de Famicom Box om klanten entousiast te maken voor de nieuwste games, die ze vervolgens in diezelfde winkel konden kopen. In een hotel, waar de console louter werd gebruikt om hotelgasten te vermaken, was deze stimulans niet aanwezig en dus ontbrak ook de noodzaak om de console te bijven ondersteunen.

Game-aanbod

Een ander probleem van de Super Famicom Box was dat het systeem enkel twee cartridges kon herbergen (zie foto). Één van die twee cartridges was ook nog eens vereist, aangezien daar, naast drie games, ook de BIOS op geinstalleerd stond. Zonder deze cartridge functioneerde de console überhaupt niet. Dit had tot gevolg dat de games op deze eerste cartridge dus nooit gewisseld konden worden. Aangezien de meeste systemen werden verkocht met twee voorgeïnstalleerd cassettes, en enkel de tweede cartridge vervangen kon worden, was er geen drijfveer voor de klanten van de Super Famicom Box om nieuwe cartridges te kopen. Daarnaast hielp ook niet mee dat op iedere cartridge drie games geïnstalleerd stonden. Als je dus één cassette zou verwisselen ruilde je in één keer drie spellen in voor drie andere. Deze redenen hebben ertoe bijgedragen dat er z maar weinig ‘nieuwe’ cartridges en daarmee ook weinig nieuwe games in omloop kwamen.

Beschikbare cartridges

• PSS-61
  • Super Mario Kart
  • Star Fox
  • Super Mario Collection
• PSS-62
  • New 3D Golf Simulation: Waialae no Kiseki
  • Super Mahjong 2: Honkaku 4 Nin Uchi! I’Max December 2, 1993
• PSS-63
  • Super Donkey Kong
  • Super Tetris 2 + Bombliss
• PSS-64
  • Super Donkey Kong
  • Super Bomberman 2

Verschillen Famicom Box / Super Famicom Box.

De Super Famicom Box:

• maakt gebruik van een BIOS.
• Cartridges zijn specifiek voor het systeem.
• De save games werden op de console zelf opgeslagen en niet op de cartridge.
• Er is geen aan/uit-knop. De console wordt met een specifieke sleutel uitgeschakeld.

Beschikbaarheid

De Super Famicom Box, heeft ondanks de genoemde nadelen, goed verkocht in thuisland Japan. Ook toen de console niet meer officieel verkrijgbaar was bleef hij springlevend op de tweedehandsmarkt. Vandaag de dag is de beschikbaarheid minder vanzelfsprekend. Veel van de initiële kopers van de Box, zoals hotels, hebben hun voorraad reeds lange tijd verleden verkocht. Vaak deden ze hun hele voorraad in een keer van de hand toen bleek dat de console door diens achterhaalde graphics niet meer in de smaak viel bij hun hotelgasten.

De consoles zijn in Europa en de VS nog veel moeilijker te vinden dan in Japan. Zeker als men op zoek gaat naar een exemplaar dat in goede staat verkeert. Met name de plastic zijkanten die de voorklep op hun plaats hielden zijn gemaakt van goedkoop pastic en deze overleefden de overtocht op zee of door de lucht vaak niet. Een Super Famicom Box in goede staat gaat daarom bij verzamelaars al gauw voor ongeveer 300 euro van de hand.